بالنگو

بالنگو گیاهی دارویی است که در طب سنتی و فولکلور ایران مکرر به خواص آن اشاره شده و در درمان انواع بیماری‌های عصبی، کبدی و کلیوی استفاده می‌شود. اجزای قابل استفاده از این گیاه دارویی دانه آن است. دانه موسیلاژی بالنگو استفاده‌های وسیع با اهداف درمانی متعدد دارد و همچنین به عنوان یک افزودنی خوش طعم کننده در نوشیدنی‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اندام هوایی این گیاه سنبله‌ مانند است و برگ‌هایی با دندانه‌های منتهی به خار در حاشیه دارد. کاسه گل آن دارای پنج دندانه با دندانه‌های ضخیم و برجسته و لبه زبرین جام گل دارای دو شیار طولی است. دارای چهار پرچم با میله‌های ریش‌دار در قاعده و فندقچه مستطیلی سه‌ وجهی و با زایده غشایی در انتها است.

دانه‌های آن به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه و صاف هستند. هنگامی که با آب مرطوب می‌شود، دانه‌ها با موسیلاژ شفاف و حجیم و هیدروکلوئید پوشیده می‌شوند. طعم دانه مرطوب شده ملایم و تسکین دهنده است. این گیاه به صورت وحشی در چندین منطقه ایران (شمال، شرق شمال، شرق جنوب و رشته کوه های البرز) می‌روید.

بالنگو گیاهی است که آن را از انواع ریاحین برشمرده‌اند، یعنی از خانواده‌ی ریحان‌ است. دانه‌های بالنگو دارای موسیلاژ و منبع خوبی از فیبر، روغن و پروتئین بوده و اثرات دارویی و تغذیه‌ای فراوانی دارد. بالنگو به صورت دیم و آبی در برخی مناطق آذربایجان به صورت پراکنده کشت می‌شود و در بین کشاورزان بیشتر با نام قره‌زرک شناخته می‌شود. بالنگوی شهری و نیز بالنگوی شیرازی، هردو از انواع بالنگو می‌باشند.

تخم بالنگو مانند تخم ریحان و تخم شربتی بعد از ترکیب شدن با آب لعاب دار می‌شود. این دانه در تماس با آب مایعی چسبناک و غلیظ ایجاد می‌کند. دانه‌های پودر شده آن در برخی از مناطق جنوبی ایران به عنوان تقویت کننده قوای بدنی و درمان بیماری‌های روان پریشی مورد استفاده قرار گرفته است.

خواص بالنگو در طب سنتی

بالنگو برای چی خوبه؟ گیاه بالنگو نوعی از ریحان است که در بو شبیه به ریحان و سبز مایل به سفید است و برگش بی کنگره و تخمش از تخم ریحان بالیده‌تر و در افعال نزدیک به تخم شاهسفرم است. در درمان‌های مکتب طب ایرانی از تخم این گیاه استفاده می‌شود، بنابراین وقتی سخن از بالنگو به میان می‌آید، منظور تخم آن است. تخم بالنگو از جمله بذرهای دارای لعاب است، یعنی اگر تخم بالنگو را در آب بخیسانید مایع چسبناک بدون مزه‌ی غالبی حاصل مى‌شود که خواص دارویی و درمانی فراوانی دارد.

فیبرهای خوراکی محلول مانند موسیلاژ که قادر به تشکیل ژل هستند، اجزای اصلی برخی از ادویه‌ها و چاشنی‌ها هستند. این مواد دارای فعالیت‌های مفید قابل توجهی از جمله توانایی کاهش چربی خون هستند. همچنین نشان داده شده که دانه‌های بالنگو اثر بهبود بخشی بر کلسترول خون ناشی از رژیم غذایی پرچرب دارند.

به‌طور کلی تخم بالنگو در درمان ناراحتی‌های گوارشی بسیار مؤثر است و باعث تقویت قوای معده می‌شود. بالنگو مقوی قلب است و جهت طپش قلب و رفع ترس و وحشت و اسهالی که از روده‌ها باشد همراه با گلاب بسیار مجرب و برای رفع زحیر نیز نفع بسیار دارد. همچنین تخم بالنگو سبب رقیق شدن نزله‌ها می‌شود، بنابراین ممکن است با مصرف این شربت ترشحات پشت حلق شما کمتر شود.